قلاویز (Tap)

قلاویز ابزاری است که وجودش در صنایع امری ضروری محسوب می‌شود. برای ایجاد رزوه داخلی در قطعات مختلف از قلاویز استفاده می‌شود. این ابزار دارای شیار‌هایی عمودی است که برای خروج براده‌ها هنگام قلاویز کاری تعبیه شده‌اند. انتهای این ابزار به شکل چهارگوش طراحی شده تا براحتی در دسته قلاویز جای بگیرد. عموما قلاویز‌ها را از جنس‌های سختی مانند فولاد تندبر یا HSS، فولاد آلیاژی با روکش تیتانیوم و تنگستن کارباید و فولاد آلیاژی کبالت دار می سازند تا در مقابل حرارت و اصطکاک مقاومت بالایی داشته باشند.

انواع قلاویز

قلاویز‌ها بطور کلی دارای 2 نوع هستند.

  • قلاویز دستی
  • قلاویز ماشینی

قلاویز دستی: اولین نوع قلاویز هستند. هنگام خرید آن با 3 قلاویز مواجه می‌شوید که قلاویز پیش رو، قلاویز میان رو و قلاویز پس رو  نام دارند. برای قلاویز کاری با قلاویز دستی ابتدا باید از قلاویز پیش رو برای براده برداری اولیه استفاده کنید. بعد از این مرحله باید به ترتیب از قلاویز میان رو و سپس قلاویز پس رو استفاده کنید. برای شناسایی این قلاویز‌ها از حلقه‌هایی در قسمت انتهایی آنها استفاده می‌شود. قلاویز پس رو بدون حلقه، قلاویز پیش رو یک حلقه و قلاویز میان رو دارای دو حلقه هستند.

قلاویز ماشینی: قلاویز‌های ماشینی مدل پیشرفته‌تر قلاویز‌های دستی هستند که ترکیبی از هر سه قلاویز پیش رو، میان رو و پس رو هستند. در هنگام قلاویز کاری با قلاویز ماشینی دیگر نیازی به استفاده از سه قلاویز نیست و یک قلاویز، کار را بطور کامل انجام خواهد داد. نامگذاری این ابزار از این جهت است که می‌توان آن را روی ابزار‌هایی همچون دریل  و دستگاه تراش قرار داد که این موضوع سرعت ساخت و تولید را افزایش خواهد داد.

 

دسته قلاویز

برای انجام عملیات قلاویز‌کاری نیاز به ابزاری است که بتوان توسط آن قلاویز را درون قطعه کار به چرخش درآورد. نام این ابزار دسته قلاویز، قلاویز کن یا آچار قلاویز است که عموما با اسم دسته قلاویز شناخته می‌شود. دسته قلاویز‌ها دارای دو نوع هستند.

  • دسته قلاویز جغجغه‌ای
  • دسته قلاویز تی شکل

دسته قلاویز جغجغه‌ای: در انتهای این ابزار گیره‌ای وجود دارد که به شکل جغجغه است و از آن برای تسهیل فرآیند قلاویزکاری استفاده می‌شود.

دسته قلاویز تی شکل: این ابزار ساختار ساده تر و کوچکتری نسبت به قلاویز جغجغه‌ای دارد و به همین منظور در فضاهای کوچکتر از آن استفاده می‌شود.

برای مطالعه بیشتر در‌مورد قلاویز اینجا کلیک کنید.

پرسش و پاسخ درباره قلاویز و حدیده

انتخاب قلاویز به عوامل زیادی مثل جنس قطعه کار و تداوم کارکرد بستگی دارد. اما به طور کلی برای کاربرد های محدود و فلزات نرم مثل آلومینیم و برنج میتوان از قلاویز های HSS و با قیمت پایین استفاده کرد. در صورتی که قصد قلاویز کاری فلزات با سختی بالا مثل فولاد، استیل و آلیاژ های سخت را دارید باید از قلاویز‌های HSS کبالت دار و یا تنگستن کارباید استفاده کنید که پیشنهاد می شود قلاویز از برند های مطرح و اصلی انتخاب شود.

قلاویز ها بر اساس سیستم های استاندارد متریک و اینچی ساخته می شوند که متداول ترین نوع آنها قلاویز های متریک هستند که سایز آن ها با حرف M مشخص می شود. قلاویز های لوله G نیز از مدل های پر کاربرد سری اینچی هستند که در اتصالات لوله ها کاربرد دارند.

قلاویز ها دارای جنس های مختلف با سختی های متفاوت هستند که معمولا از جنس HSS یا فولاد تند بر،HSS کبالت دار و تنگستن کارباید ساخته می شوند که سخت ترین جنس آن متعلق به تنگستن کارباید است.

در فرآیند قلاویز کاری توسط قلاویز های دستیِ سه تایی ایجاد رزوه در سه مرحله و توسط قلاویز های پیش رو، میان رو و پس رو انجام می گیرد، اما در قلاویز های ماشینی یا تکی تنها در یک مرحله رزوه به طور کامل ایجاد می شود.