الکتروموتور سه فاز

الکتروموتور سه فاز چیست؟

الکتروموتور سه فاز به الکتروموتوری گفته می‌شود که از سه فاز T، S، R برای ایجاد نیروی مکانیکی استفاده می‌کند. موتورهای الکتریکی سه فاز دارای کابل ورودی سه تایی جهت تغذیه هستند. موتورهای سه فاز ساختمانی بسیار ساده دارند و می‌توان گفت ساده‌ترین موتوری هستند که تا کنون ساخته شدند. به دلیل داشتن ساختمان ساده، دارای استهلاک پایین‌تر هستند و تعمیر و نگهداری آنها بسیار ساده است. الکتروموتور سه فاز گشتاور اولیه بیشتری نسبت به موتورهای تک فاز هم رده‌ی خود دارند. به عبارتی یک موتور سه فاز نسبت به موتور تک فاز با مشخصات برابر، حجم، وزن و در نتیجه قیمتی کمتر دارد. کنترل سرعت با تغییر فرکانس الکتروموتور سه فاز امکان پذیر است، برای کاهش فرکانس و تنظیم دور الکترو موتور از اینورتر موتور استفاده می‌شود.

موتور الکتریکی صنعتی چیست؟

الکتروموتور، وسیله‌ای است که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. زمانی که یک هادی حامل جریان الکتریسیته (برای مثال یک میله‌ی حامل جریان)، تحت اثر یک میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد، نیرویی بر آن هادیِ حامل جریان، از سوی میدان مغناطیسی اعمال می‌شود.

انواع موتور الکتریکی 

تقسیم بندی الکتروموتورها از چند نظر انجام می‌گیرد:

1. از لحاظ نوع ولتاژ که ممکن است، جریان مستقیم یا جریان متناوب باشند.
2. الکتروموتورها بر حسب ورودی می‌توانند تک فاز و سه فاز باشند.
3. از لحاظ جنس بدنه، الکتروموتورها را می‌توان به دو نوع بدنه آلومینیومی و چدنی تقسیم کرد. از الکتروموتور آلومینیومی در محیط‌های گرمسیر برای تبادل بهتر گرما استفاده می‌شود، در صورتی که بدنه چدنی برای مناطق سردسیر مناسب‌تر است.

انواع الکترو موتور سه فاز

1. الکترو موتور قفس سنجابی: تقریبا 90 درصد الکتروموتورهای AC از این نوع هستند و روتور آنها از نوع قفس سنجابی است. بازه‌ی نیروی آنها از یک سوم تا چند صد اسب بخار است. الکتروموتورهای سه فاز با این حدود اسب بخار، از الکتروموتورهای تک فاز مشابه، کم هزینه‌تر هستند.
2. الکترو موتور قفس سنجابی با روتور سیم پیچی شده: استاتور در این نوع از موتورها، همانند الکترو موتور قفس سنجابی است یک سری پیچه روی روتور خود دارد که به یک سری رینگ لغزان ختم می‌شوند. این پیچه‌ها برای افزودن مقاومت‌ها و خازن‌های خارجی سودمند هستند و با اضافه کردن مقاومت خارجی، مقاومت موثر روتور کاهش می‌یابد. این نوع موتورها برای فشار استاتیکی ثابت که در آنها گشتاور نهایی باید در سرعت تقریبا صفر تولید شود و موتور در کمترین زمان با مصرف کمترین جریان تا سرعت نامی شتاب گیرد، بسیار مناسب و کاربردی هستند. افزودن بار سرعت را کاهش داده و در نتیجه بازده موتور نیز کاهش می‌یابد. کاربرد این نوع موتورها در پرس چاپ‌ها، کمپرسورها، تسمه نقاله‌ها، بالابرها و آسانسورها است.
3. الکترو موتور پله‌ای و سروو موتورها: در این نوع موتورها، یک روتور با آهنربای دائمی، توسط یک دسته از آهنرباهایی با کنترل الکترونیکی کنترل می‌شود. سرو موتورها الکترو موتورهای مستقلی از یک مکانیسم حلقه بسته هستند که حرکت چرخشی دور یک شفت دارند. سروموتور یک موتور مکانیکی است که می توان آن را طوری به کار برد که بازو یا چرخی را که متصل به شفت آن است در جهت و اندازه دلخواه با سرعتی که مد نظر است جا به جا کند. برای اطلاعات بیشتر در مورد سروو موتورها، مقاله سروو موتور چیست؟ را مطالعه نمایید.
4. الکترو موتور خطی: الکترو موتورها در انواع دوار و خطی موجودند؛ اما نوع دوار آنها رایج‌تر است. به الکترو موتورهای خطی، موتور القایی خطی نیز گفته می‌شود. ای موتورها، نیرو را در یک خط مستقیم تولید می‌کنند. در موتورهای دوار، نیروی تولید شده، حاصل از میدان مغناطیسی در بخش متحرک درون موتور است. یک موتور الکتریکی خطی، الکتروموتوری است که از حالت دوار درآمده و یک نیروی خطی، توسط ایجاد یک میدان الکترومغناطیسی سیار به وجود آورده است. الکترو موتورهای خطی اغلب القایی و یا پله‌ای هستند.

اجزای اصلی موتور القایی (موتور AC)

• منبع تغذیه (AC/DC)
• پروانه خنک کننده
• سوئیچ تغییر دهنده جهت برق (کموتاتور)
• استاتور
• روتور
• شکاف هوایی
• سیم پیچ
• بلبرینگ

استاتور

استاتور قسمت ثابت از موتور است که از چند لایه فلزی از جنس آلیاژ آهن و سیلیسیم که به شکل یک استوانه‌ی توخالی به هم متصل شده‌اند، تشکیل شده است. شیارهایی روی این ورقه‌ها و سیم پیچ‌هایی داخل این شیارها موجود هستند. به هر دسته از این سیم پیچ‌ها، کلاف گفته می‌شود. هر کلاف با اتصال به منبع انرژی الکتریکی و برقراری جریان AC، یک میدان مغناطیسی چرخان تولید می‌کند.

روتور

قسمت دوار موتور، روتور نام دارد که بعضاً به آن شفت یا آرماتور هم گفته می‌شود. روتور روی شفت و درون استاتور قرار دارد. روتور از ورقه‌های نازکِ از جنس فولاد ساخته شده که داخل آن هسته‌ای از جنس مس و یا آلومینیوم قرار گرفته است. میان روتور و استاتور، شکاف هوایی موجود است که القای مغناطیسی انرژی را از استاتور به روتور منتقل می‌کند و سبب چرخش روتور می‌گردد.

کاربرد موتور سه فاز

به این دلیل که الکتروموتور سه فاز قادر است یک میدان مغناطیسی دوار با استفاده از اختلاف فازی که میان فازهای تغذیه وجود دارد، ایجاد کند؛ از این موتور برای کاربردهایی با سطح توان بیشتر استفاده می‌شود. کاربرد الکتروموتورهای سه فاز روز به روز در حال گسترش است. از جمله کاربردهای آن می‌توان به صنایع غذایی، صنایع دارویی، صنعت خودروسازی، صنایع فولاد، کشاورزی، صنعت معدن، الکتروموتور صنایع دریایی، صنایع نفت، گاز و پتروشیمی می‌توان نام برد که هر کدام از این صنایع گستردگی مختص خود را دارند.

از محبوب ترین برندهای الکتروموتور صنعتی سه فاز موتوژن و دینام سه فاز صنعتی الکتروژن هستند.